چرم طبیعی از پوست چه حیواناتی درست میشود؟
چرم تهیه شده از پوست گاوها و گوساله‌ها متداول‌ترین چرم در دنیاست ولی پوست خیلی از حیوانات اهلی دیگر مانند بز، گوسفند، خوک، اسب و همچنین، پوست حیوانات وحشی مانند گوزن، الیگاتور، کانگورو، مار، گاومیش، شترمرغ و حتی انواع ماهی‌ها هم برای تولید چرم به کار می‌رود مثلاً پوست کانگورو در تولید کیسه بوکس، کفش‌های فوتبال و لباسهای موتورسواری کاربرد دارد یا از پوست خوک‌ها در تهیۀ لباس و همچنین، پوشش زین یا از پوست گوزن برای تولید دستکش و کفش منزل استفاده میشود. در کشورهایی مانند چین، حتی استفاده از پوست سگ و گربه برای تهیۀ چرم هم رواج دارد. استفاده از پوست‌هایی مثل پوست تمساح، مار و ماهی در تهیۀ کیف و کفش برای بازار مد رایج است. از پوست شترمرغ در تولید روکش داخل ماشین‌ها، لباس، وسایل زینتی و غیره استفاده میشود. همچنین، مارکهایی مثل Gucci ،Hermès ، Louis و Prada از چرم بوقلمون در لباسهای مد خود استفاده می‌کنند. در تایلند از پوست سفره ماهی برای تولید کیف پول و کمربند استفاده میشود... و این داستان ادامه دارد...
اثرات منفی تولید چرم بر محیط زیست
۱- زباله های سمّی صنعت چرم:متداول‌ترین مادۀ مورد استفاده برای دباغی، ترکیبات کروم هستند که سمّی میباشند و با راه یافتن به آبهای سطحی باعث نابودی محیط زیست میشوند. زبالۀ دباغی‌ها همچنین، شامل آلوده کننده‌های دیگر مانند پروتئین، مو، نمک، آهک، سولفیدها و اسیدهاست. یکی از تاثیرات منفی دیگر دباغی‌ها نفوذ سرب، سیانید و فرمالدهید به آبهای زیرزمینی است که سلامتی ساکنان منطقه را به خطر می‌اندازد.یکی دیگر از مواد شیمیایی که در دباغی مورد استفاده قرار می‌گیرد، آرسنیک است که باعث سرطان ریه در کارکنان دباغی‌ها میشود.
۲- جنبه‌های زیست‌محیطی مربوط به پرورش حیوانات: بیشتر چرم دنیا از حیوانات پرورشی مانند گاوها، گوسفندها، خوک‌ها، اسب‌ها، بزها و یا حیوانات وحشی که همانند حیوانات اهلی به صورت صنعتی پرورش داده میشوند، تهیه میشود. به همین دلیل، در کنار مسائل زیست‌محیطی خاص صنعت چرم، تمام مسائل محیط زیستی مربوط به پرورش حیوانات در مورد صنعت چرم هم صادق است. پرورش حیوانات برای گوشت، لبنیات و چرم، باعث هدر دادن انرژی (معمولاً سوخت فسیلی) و آلودگی محیط زیست (از طریق تولید گازهای دی اکسید کربن، منو اکسید کربن، متان و همچنین، تولید انبوه فاضلاب شامل آفت‌کش‌ها، آنتی بیوتیک‌ها، ترکیبات نیترات و غیره) میشود. برای ایجاد چراگاه برای دامها و همچنین، کاشت غذای دامها درخت‌ها قطع میشوند و جنگل‌ها نابود میشوند.
چرم و سلامتی مصرف کنندگان
مقداری از تمام مواد سمّی که در هنگام پردازش چرم مورد استفاده قرار می‌گیرند، در چرم باقی می‌مانند و می‌توانند سلامتی مصرف کنندگان را به خطر بیندازند. در کشورهای آسیایی مانند هند، بنگلادش و چین که مهمترین تولید کنندگان و صادر کنندگان چرم در دنیا هستند، هیچ کنترلی از نظر سمّی بودن مواد مورد استفاده برای آماده‌سازی، دباغی یا رنگ‌آمیزی چرم وجود ندارد. در این کشورها معمولاً برای دباغی، از کروم ۶ استفاده میشود که یک مادۀ سمّی است و استفاده از آن در دباغی‌های کشورهای پیشرفتۀ دنیا ممنوع است. در این دباغی‌ها حتی اگر هم از کروم ۳ (نوع نسبتاً کم‌خطر که استفاده از آن در کشورهای پیشرفته مجاز است) استفاده شود، ترکیبات کروم 3 بر اثر بی‌ملاحظگی و عدم آگاهی کارگران، با اکسیژن هوا ترکیب شده، تبدیل به ترکیبات کروم ۶ میشوند. این ماده برای مصرف کنندگان خطرناک است و میتواند در آنها آلرژی‌های مادام‌العمر یا ناراحتی‌های پوستی ایجاد کند. تحقیقات در آلمان نشان می‌دهند که بیشتر محصولات چرمی و حتی کفش‌های کودکان به این مادۀ سمّی آلوده هستند. ترکیبات خطرناک کروم، تنها یک نمونه از تمام مواد سمّی و مضری است که در مراحل آماده‌سازی، دباغی و کنسرو کردن چرم مورد استفاده قرار می‌گیرند. چرمی که مصرف کنندگان می‌پوشند، ردّ پای تمام این مواد خطرناک را در خود دارد. توجه به این نکته لازم است که برچسب کالا چیزی در مورد محل تولید چرم نمی‌گوید و تنها مشخص میکند مرحلۀ دوخت کالا (کیف، کفش و غیره) در کدام کشور بوده است. قیمت محصول خریداری شده هم هیچ تضمینی برای عدم وجود مواد سمّی در چرم نیست. به این ترتیب، ممکن است کسی گران‌ترین کالای چرمی مثل کیف یا کفش را از معتبرترین تولید کنندگان در کشوری مانند ایتالیا خریداری کند ولی چرم آن از بنگلادش بیاید، جایی که برای دباغی و رنگ‌آمیزی چرم از مواد سمّی استفاده میشود. تولید کنندگان بسیار کمی هستند که از چرم‌های گران‌تر با استانداردهای تولید بهتر که از کشورهای آسیایی نمی‌آیند، استفاده می‌کنند.
صنعت چرم و حقوق بشر
کشورهای پیشرفته که عمده‌ترین مصرف کنندگان چرم هستند، بیشتر چرم مورد استفاده را از کشورهای فقیر وارد می‌کنند چرا که این چرم به مراتب ارزانتر از چرم تهیه شده در کشورهای پیشرفته است چون:
- در این کشورها کارگرها فوق‌العاده ارزان هستند.
- قانون از حقوق و امنیت جانی کارگران دفاع نمی‌کند. کارگران بیمه نیستند. همچنین، هیچ ضوابطی برای امنیت محل کار مانند تهویۀ مطبوع، لباسهای ایمنی و غیره وجود ندارند.
- از نقطه نظر صنعت چرم، در این کشورها قوانین "دست و پاگیر" برای جلوگیری از آلودگی محیط زیست وجود ندارند و هیچ نهادی بر فجایع زیست محیطی صنعت چرم نظارت نمی‌کند.
- در این کشورها، حیوانات بسیار ارزانتر هستند.
صنعت چرم و حقوق حیوانات
بیشترحیواناتی که پوست آنها در صنعت چرم مورد استفاده قرار می‌گیرد، پرورش داده میشوند. حیوانات پرورش داده شده، شامل حیوانات اهلی مانند گاو، گوسفند، بز، اسب، خوک و غیره و همچنین، حیوانات وحشی مانند الیگاتورها، مارها، شترمرغ‌ها و غیره میباشند.
وضعیت حیوانات اهلی: حیوانات اهلی، معمولاً از دامداری صنعتی می‌آیند، جایی که حیوانات از بدو تولد از طبیعیترین حقوق خود مانند هوای آزاد، نور طبیعی، بودن در کنار خانواده، شیر دادن به فرزندان و بزرگ کردن آنها، محبت و شیر مادر، امکان حرکت و بازی و غیره محروم هستند و انواع شکنجه‌ها مانند بریده یا کنده شدن شاخ‌ها، عقیم شدن بدون بی‌حسی، کشیده شدن دندان‌ها، بریده شدن دم و غیره را در زندگی کوتاه و پررنج خود تجربه می‌کنند. علاوه بر این، محل کشتار این حیوانات معمولاً از محل پرورش آنها فاصلۀ زیادی دارد. این حیوانات باید ساعت‌ها و روزها در کامیون‌ها یا کشتی‌ها در گرسنگی، تشنگی، سرما یا گرمای طاقت‌فرسا سر کنند بدون آنکه فضای کافی و مناسب برای نشستن یا خوابیدن داشته باشند. بیشتر این حیوانات، بیمار، نحیف، زخمی یا با استخوان‌های شکسته به مقصد می‌رسند و تعدادی نیز در راه می‌میرند.
- وضعیت حیوانات وحشی پرورشی: وضعیت حیوانات وحشی پرورشی برای چرم نیز بسیار اسفبار است. این حیوانات از زندگی در اسارت و شرایط بد پرورشگاه‌ها فوق‌العاده رنج میکشند و معمولاً مرگ‌های بسیار دردناکی را تجربه می‌کنند.
پرداختن به جزئیات وضعیت همۀ حیوانات قربانی صنعت چرم، خود مطلب یک کتاب است ولی در اینجا برای نمونه به زندگی و مرگ تعدادی از این حیوانات می‌پردازیم:
هند یکی از بزرگترین تولید کنندگان چرم در دنیاست و صنعت چرم هند، طمع تبدیل شدن به بزرگترین تولید کنندۀ پوست در دنیا را دارد. از سال ۱۹۹۹، وقتی پیتا اولین فیلم مستند از وضعیت اسفبار گاوها در این کشور را منتشر کرد، سالها می‌گذرد ولی صنعت چرم برای بهبود وضعیت این حیوانات کوچکترین قدمی بر نداشته است. گاوهای هند نیز مانند حیوانات پرورشی در هر جای دیگر دنیا پس از عمری استثمار شدن به عنوان حیوانات کار و ماشین‌های تولید شیر، خسته و فرسوده از کشتارگاه‌ها سر در می‌آورند. چرم این حیوانات، یک محصول جانبی نیست. در واقع، در هند فروش چرم این حیوانات نسبت به فروش گوشت آنها سود بیشتری دارد. برای انتقال گاوها به کشتارگاه، طنابها را از سوراخ دماغ حیوانات رد می‌کنند و آنها را به هم می بندند. این کار باعث درد فوق العاده شدید و خونریزی هنگام کشیده شدن طنابها میشود. کارگران با کشیدن این طنابها گاوها را مجبور به جلو رفتن می‌کنند. معمولاً سفر گاوها به کشتارگاه سفرهایی طاقت‌فرسا و طولانی از یک استان به استان دیگر و حتی کشورهای همسایه مانند بنگلادش هستند. فضای حیواناتی که با کامیون منتقل میشوند، آنقدر کم است که گاهی شاخ یک حیوان به طور اتفاقی در بدن حیوان دیگر فرو می‌رود و برخی از حیوانات در همان راه در نتیجۀ زخم‌ها می‌میرند.
بقیۀ حیوانات، نحیف، گرسنه و خسته، با زخم‌های باز و شکستگی‌های بد به مقصد می‌رسند. برای جلو راندن گاوها که مرتب از شدت ضعفِ ناشی از زخم‌ها و بیماری‌ها، خستگی، گرسنگی و تشنگی از هوش میروند یا نمی‌توانند حرکت کنند، آنها را مرتب کتک می‌زنند و به چشم‌های آنها فلفل یا تنباکو می‌مالند تا از شدت درد دوباره راه بروند. در کشتارگاه‌های هند، حیوانات جلوی چشم یکدیگر کشته میشوند.
وضعیت حیواناتی که به کشورهای همسایه صادر میشوند هم اگر بدتر نباشد، بهتر نیست مثلاً هر سال ۲ میلیون گاو به صورت غیر مجاز به بنگلادش قاچاق میشوند. چون از نظر هندوها، گاوها حیوانات مقدس هستند و کشتن آنها گناه محسوب میشود، گاوها باید به صورت مخفیانه و پیاده از مناطق هندو نشین رد شوند و به بنگلادش منتقل شوند. در سال ۱۹۹۹ گزارشی از گاوهایی که باید ۱۰۰۰ کیلومتر را پیاده می‌پیمودند تا به کامیون‌ها برسند تهیه شد و همه را تکان داد. حتی پس از سوار شدن در کامیون‌ها گاوها باید یک مسیر ۲۰۰۰ کیلومتری را بدون هوای کافی، آب، غذا و جای مناسب برای نشستن بگذرانند تا به بنگلادش برسند. پس از رسیدن به مقصد، بیشتر این حیوانات در خیابانها ذبح میشوند در حالی که قبل از ذبح شدن، شاهد کشته شدن گاوهای دیگر هستند. آنها بدون بی‌حسی یا گیجی و با درد و هوشیاری کامل کشته میشوند.
چرم تودلی:
"کیفیت" چرم با طول عمر حیوانات نسبت عکس دارد. هر چه چرم "مرغوبتر" باشد، حیوانی که برای آن کشته شده است جوانتر بوده است. "مرغوبترین" چرم، از گوساله ها و بره های تازه متولد شده یا حتی به دنیا نیامده تهیه میشود. برای تهیۀ چرم تودلی، گوسفند یا گاو ماده را که در آخرین هفته های بارداری است میکشند و جنین او را از شکم بیرون میکشند. یکی از نژادهای گوسفندی که بیشتر قربانی این جنایت میشود، گوسفند "قره گل" است که پوست مرغوبی دارد. بره های قره گل، پوستی بسیار درخشان با موهای تنیده و فر و نقش و نگارهای زیبا دارند. سالانه چهار تا هشت میلیون برۀ قره گل به دنیا نیامده یا حداکثر دو روزه در دنیا کشته میشوند تا پوست ظریف با موهای فردار آنها به مصرف چرم "مرغوب" و گران برسد. چون سه روز پس از تولد، حالت فردار موها از بین می رود و پوست شروع به ضخیم شدن میکند، پوست بره ها حداکثر در دو روزگی یا قبل از به دنیا آمدن کنده میشود. معمولاً در آخرین روزهای چهارمین حاملگی سر گوسفند مادر بریده میشود و جنین از رحمش بیرون کشیده میشود. ايران، افغانستان و ازبكستان، مهمترین تولید کنندگان و صادر کنندگان چرم قره گل هستند. البته به دليل قیمت بالای اين نوع پوست، پرورش این نژاد گوسفند و تولید چرم قره گل در چند سال اخیر در حدود 50 كشور ديگر هم شروع شده است.
چرم خزندگان:
از چرم مار و الیگاتور (گونه ای از تمساح) معمولاً برای تهیۀ کیفها، کفشها، کیفهای پول، کمربندها و حتی لباسهای گران قیمت استفاده میشود. برای نمونه، Gucci، یکی از تولید کنندگانی است که از چرم خزندگان به وفور در تهیۀ محصولات خود استفاده میکند. معمولاً این حیوانات نیز مانند حیوانات اهلی به صورت صنعتی پرورش داده میشوند ولی ممکن هم هست شکار شوند. وضعیت این حیوانات در مزارع چرم، دردآور است. برای نمونه بر اساس قوانین ایالت فلوریدای آمریکا، نگهداری ۳۵۰ الیگاتور ۱٫۸ متری در فضایی معادل یک خانۀ متوسط مجاز است. در جورجیا یک پرورش دهندۀ الیگاتور، ۱۰۰۰۰ الیگاتور را در چهار ساختمان نگهداری میکرد و بر اساس گزارش "لوس آنجلس تایمز" صدها الیگاتور در یک اتاق نگهداری میشدند و حتی یک سانتیمتر فضای خالی در اتاقها وجود نداشت. یک بیولوژیست خزندگان میگوید این حیوانات ذاتاً برای پرورش در اسارت خلق نشده اند و اگر چه ممکن است یک فرد عامی و ناوارد، با دیدن این حیوانات فکر کند آنها آرام و راحت هستند، ولی یک رفتارشناس و بیولوژیست میتواند علایم اضطراب را در آنها ببیند. در طبیعت، الیگاتورها تا ۶۰ سال زندگی می‌کنند ولی در مزارع الیگاتور، این حیوانات در ۲سالگی یعنی به محض رسیدن به طول ۱٫۲ تا ۱٫۸ متر کشته میشوند. برای کشتن این حیوانات، با چکش و تبر بر سر آنها ضربه می‌زنند. متاسفانه گاهی حیوانات از این ضربه ها نمی‌میرند و در تمام مرحلۀ کندن پوست و حتی تا چند ساعت بعد از آن زنده و هوشیار می‌مانند.
پوست مارها اغلب به صورت زنده کنده میشود چون برخی از پرورش دهندگان به غلط گمان می‌کنند که با این کار پوست نرمتر باقی می‌ماند. حتی اگر هدف کشتارگاه‌های مار این نباشد که پوست مارها را به صورت زنده بکنند، پروسۀ کندن پوست به صورتی است که برخی از مارها در تمام مراحل کندن پوست زنده می‌مانند. در اندونزی برای شکار مارهای افعی با یک چوب بلند به آنها حمله می‌کنند. مارها برای دفاع از خود، خود را دور چوب می‌پیچند سپس شکارچیان سر آنها را می‌گیرند و دهان آنها را با نوارچسب میبندند. سپس آنها را داخل گونی می‌اندازند و به دلالان پوست می‌فروشند. مارها در همان گونی‌ها داخل یک صندوق انداخته میشوند تا روز کندن پوست فرا برسد. بعضی از مارها روزها در این گونی‌ها بدون آب و غذا باقی می‌مانند. برای کندن پوست ابتدا با یک چکش یا میلۀ آهنی به سر مارها ضربه می‌زنند ولی چون تعداد مارها زیاد است و کارگران وقت و دقت کافی برای زدن ضربه‌های موثر بر سر همۀ مارها را ندارند، تعدادی از مارهای بدشانس زنده می‌مانند و باید جهنم را به چشم خود ببینند. کارگران مارها را ، چه آنهایی که مرده‌اند و چه آنهایی که هنوز زنده‌اند، به قلاب‌ها آویزان می‌کنند و داخل دهان آنها مقدار خیلی زیادی آب میریزند تا بدن آنها باد کند و کندن پوست راحت‌تر باشد. قبل از کندن پوست ممکن است مارها تا دو ساعت آویزان به این قلاب‌ها باقی بمانند. سپس عملیات کندن پوست آغاز میشود. گاهی قبل از کندن پوست، سر مارها بریده میشود ولی گاهی هم پوست مارها با سر کنده میشود که در این صورت مارهایی که هنوز زنده مانده‌اند، تا مرحلۀ آخر کندن پوست هم زنده خواهند ماند. کارگران دم مارها را به جایی میبندند و پوست را از بدن مار بیرون میکشند. بعد از کندن پوست شکم مارها شکافته میشود و کلیه‌های مارها بیرون آورده میشود تا خشکانده شود (کلیۀ مارها در طب چینی کاربرد دارد).
چرم کانگورو:
هر سال میلیون‌ها کانگورو برای پوستشان کشته میشوند. از پوست کانگورو معمولاً برای تهیۀ کفش‌های فوتبال، لباسهای موتورسواری، کت و کیسه بوکس استفاده میشود. بر اساس قانون استرالیا، شکارچیان اجازه دارند کانگوروها را تنها با شلیک گلوله بکشند ولی اگر کانگورویی زخمی شد یا بچه کانگورویی یتیم ماند آنها باید با ضربه به سر، حیوان را بکشند. در سال ۲۰۰۶، دیوید بکهام، فوتبالیست معروف، پس از آگاهی از روش تهیۀ چرم برای کفش‌هایش تصمیم گرفت تنها کفش‌هایی با چرم مصنوعی بخرد. در سال ۲۰۱۲، شرکت آدیداس به استفاده از پوست کانگوروها در کفش‌های فوتبالش پایان داد.
دیدگاه خود را بنویسید